У яна кетди, кўч кўронини ортиб. Қайнона яна ўн йилга қаригандай бўлди. 

Шу ниятда катта қилувдими ўғилни, мана, ўн йилдирки шу аҳвол. Карима опа ҳувиллаб қолган данғиллама уйида бир нуқтага тикилганча жим ўтирар, хаёллар эса...

– Болаларини нега ўйламайди бу келин? – деди Карима опа кўзлари жиққа ёшга тўлиб...

Келинининг жағи очилмасин деб, етмишга яқинлашса ҳам олдига этак тақиб, ишдан келгунча уйларни чиннидай қилиб, тозалаб қўяди. Ҳовлиларни супуриб, кечқурунги овқатни тайёрлайди. Кенжатой набирасини боғчадан олиб келади. Нима етмади бу келинга, ё тавба, одам ҳам шун­­­­­­­чалик бефаросат бўлади­ми? Бошида бир қизи билан кет­­­­ганда ажратиб қўя қолиш керакмиди?

Рўзимат уйланганда  у қаторилар ўғилларига суннат тўй қилаётган эди.

Янги келин ўқиган, олий маълумотли эди. Шаҳарда қай­­­­­­сидир олий ўқув юртида   та­­­­­­­­­­рихдан дарс берарди. Карима опа ўзи ўқимаганлиги учун фар­зандларининг ҳаммасини ўқит­ган, дипломли қилган эди. Қизлари ўқитувчилик касбини танлашди. Ўғиллари отаси изидан бориб, зироатчилик соҳа­­сида фаолият юритишарди. 

Келиннинг роҳатини кўриш менга насиб қилмаган эканда, каттаси касалманд. Кичик ке­­­­­­­линига нима етмади? Ахир эри ўзга юртга ишлагани кетди-ку. 

Рўзимат уйлангач, ўн йил давомида даромадли жойда иш­лади. Нима ҳам бўлдию, корхона касодга учради. У уч ой иш­сиз юрди. Хотинининг дийдиё­лари  жонга теккач, самолётга билет олдию, Кореяга ишлашга кетди.

Мана, тўрт йилдирки, бегона юртларда мусофирчиликни бошидан ўтказиб, ризқини териб юрибди. Рўзимат ҳозир корейсча бемалол гаплаша олади. Яхши ишлагани учун корхона раҳбари унга алоҳида квартира берган. Ойлик маоши икки минг долларга яқин. У аввал пулларини хотинига юбориб турди. Лекин ҳеч баракаси бўлмади. Хотини уни Кореяда ҳам тинч қўймасди, ўтган ойда кўп юборган эдингиз, бу ойда нега кам,  ё жазманларингизга сарфладингизми, дея телефонда уни безор қиларди. Рўзимат хотинига вазиятни тушунтиргунча қора терга ботарди. Ўқиган бўлса ҳам уқмаган шанғи хотинининг жағини ёпгунча, у адойи тамом бўларди. Кейин сўз уқмайдиган хотинини бўралаб сўкиб, телефонни ўчириб қўярди. Бундай пайтларда икки кичик  невара Карима опанинг бағрида юраклари гупиллаб, қўрққанларидан чурқ этмай ўтирардилар. Онаизор келинининг шанғиллаган овозини эшитмаслик учун телевизордан кў­­­­­­­ини узмай жимгина ўтирарди.  Келин эса жаҳлдан юзлари қизариб хонасидан чиқарди-да, бувисининг бағрида ўтирган ўғли ва қизини хонасига олиб кириб, ҳе йўқ, бе йўқ дўппослаб  кетарди. Карима опа тишини-тишига қўйиб, жимгина ўтирар, уч яшар қизалоқнинг “бувижон” деб чинқириб йиғлаши суяк-суягидан ўтсада, бор кучини тўплаб, ўзини босишга ҳаракат қиларди. Жазаваси тутган келин эса ўғил ва қизини бурнилари қонагунча уриб, ўзи ҳам ҳолдан тойиб, ухлаб қоларди. 

Карима опа келинининг бундай қилиқларидан обдон тўйган эди. Ўғлим  келсин, келиннинг ота-онасини чақириб, масалани  кўндаланг қўймасам бўлмайди, деб ўйларди. Болаларини майиб қилиб қўяди-ку, бу жувонмарг,  дея зорланарди онаизор.

Эрталаб бомдод намозига турган Карима опа невараларига разм солса, икковининг кўзлари қизариб, шишиб кетибди. Қўллари чимчиланган, излари кўкариб қолибди. Боғчага олиб борсам, тарбиячилари нима дейди? Бир-икки кун уйда бўлиб тургани яхши, кўкарганлари кетгунча...

Карима опа намозни қандоқ ўқиганини ҳам билмади. Кўзларидан дувиллаб оққан ёшларни жиловлай олмай, рўмолининг учига босиб-босиб йиғлади. Қуръон тиловат қилди, Яратгандан келинига инсофу тавфиқ тилади. Сўнг, нонушта тайёрлади. Катта невараси Дилнурнинг бошини ювиб, сочларини ўриб қўйди.

– Кичкиналаринг  боғчага бормайди, ҳамма ёғи кўкариб ётибди, – деди онаизор ҳадиксираб.

– Урсам, ўзимнинг болала­­­римни урдим, сиз туғиб қўй­­ганни эмас, – деди кўзлари ола­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­йиб келиннинг.

Карима опа индамади, ҳозир бир сўз айтса, “жаҳаннамнинг эшиги” очилиши турган гап.  Шу куни онаизор ўз хаёли ўзи билан бўлиб, талайгина ишларини бажардию, келинининг заҳарли гаплари қулоғи тагида эшитилса, хўрлиги келиб, кўз ёшларига эрк берди. 

Набиралари ҳовлида ўйнаб юрибди. Шоҳмурод кўчага чиқай деса, қўллари кўкарганидан қўшни болалардан уялди. Ҳеч ким сўрамаса ҳам маҳмадона Отабек сўрайди. Ёлғон гапиролмайди, дадасига сўз берган. Унинг хўрлиги келиб, кўзидан милтиллаб ёш оқди. Ойисини ёмон кўриб кетди. Нега бекордан-бекорга  бизларни калтаклайди, дедию, бувисининг бағрида ўксиб-ўксиб йиғлади. Кун бўйи ўзини иш билан овутиб, базўр юрган Карима опа ҳам ўзини тутолмади. Ҳўнграб йиғлаб юборди.

– Қўй, болажоним, йиғлама, яқинда даданг келади. Сенга кўп совғалар олиб келади. Ойингдан хафа бўлма, сенларни яхши бола бўлсин, деб уришади-да, – деди онаизор ўпкаси тўлиб.

– Йўқ, буви, ойим нуқул шунақа қилади, аввал дадам билан жанжаллашади-да, сўнг  бизни уради. Қаранг, ҳаммаёғим кўкариб кетди, кўчага ҳам чиқолмай ўтирибман. Мактабга ҳам боролмадим. Менку ўғил боламан, синглимга ҳам раҳми келмайди. Ҳали жуда кичкина-ку. Қаранг лабининг  бир чеккаси  қонаб, қотиб қолибди. Карима опа Зарнигорнинг лабини энди кўрди. Кўзлари мунгга тўла уч яшар қизалоқ бувисининг қўлини лабига текказишдан чўчиб, “чегманг, оғийди” деди, чучук тилида. 

Карима опа иккала набирасини бағрига олганча, болалигида эшитган “Зумрад ва Қиммат” эртагини айтиб берди. Кундуз куни ҳам эртак эшитиб ухлайдиган набираларини ўпиб, ўзи яна хаёл кўчасига шўнғиди. Эртакдаги ўгай она Зумрадга кун бермагандай, келини ҳам ўз туққан болаларининг умрига завол бўляпти. 

Тезроқ  Рўзимат келса... 

Келиннинг онаси бир айтгандай бўлувди, Зулайҳо ёшлигида қаттиқ касал бўлганда қон қуйдирганмиз, деб. Ўшанда бирор нопокнинг қони қўшилиб кетган эканда, бўлмаса шунча жоҳиллик  қаёқдан келади. 

Карима опанинг кўзи илинибди, қанча ухлаганини билмайди, дарвоза қаттиқ тақиллаётган экан.

– Қўшниларга мени шарманда қилиб, этагингизни тақволиб иш қилдингизми, неча марта айтаман, биров билмасин иш қилганингизни, –  деди  келин дарвоза ҳатламай туриб.

– Айланай болам,  ичкарига кир, сен билан уриш-жанжал кўтаришга тоқатим йўқ. Барака топгур, жанжалга баҳона изламай, тинчгина чойингни ичиб, бир оз дам ол, сўнг Дилнурнинг дарсини тайёрлатасан, ўзинг ҳам эртанги иш кунинга режа ёзишинг керакдир, – деди қайнона вазиятни юмшатишга ҳаракат қилиб. 

Кечқурунги овқатда ҳеч ким чурқ этмади, набиралари бир онасига, бир бувисига мўлтираб, индамай овқатларини едилар.

Кунлар шу зайлда ўтаверди. Бироқ Зулайҳо келиннинг шайтонга дарс берадиган нағмалари ортса, ортдики, аммо камаймади. 

Кунлардан бир куни туппа-тузук чой ичиб ўтирган Зулайҳо яна Рўзимат билан телефонда гаплашдию, яна жанжаллашиб, фиғони фалакка кўтарилиб, ҳаммаёқни қирғин қилдию, уч болани уриб-сўкиб, онасининг уйига кетиб қолди.

Уч кундан сўнг онаси Розия салом йўқ, алик йўқ, уста билан келиб, бутун жиҳозларни бузиб, юк машинасига ортди. Карима опа лом-мим демади. Икки марта дастурхон тузаб, чойга чақирди. Қуда кўзларидан ўт чақнаб, қайнонани итдай талади.

Қайнона шўрлик бутун гуноҳни бўйнига олиб, нодон ўғил ўстиргани учун лаънат эшитиб қолаверди. 

Онаизорнинг ҳаммадан ҳам набираларига раҳми келди. Шу ерда бўлса  ўзим қараб, парвариш қилардим, энди уларнинг ҳоли нима кечади. Онасининг кўзи қонга тўлганда бечораларни яна калтаклаб, оғзи-бурнини қонатадиган бўлди-да. Э, Яратган эгам, ўзинг силаи раҳм эт, келинимнинг қалбига озгина бўлса-да меҳр уруғини инъом қил. 

Рўзимат тезроқ келсаю, болаларига ўзи бош-қош бўлса, унга ҳам осон эмас, мусофир юртда болам-чақам деб юрсаю, хотинининг бу қилиғи ортиқча.

Карима опанинг шу кунларда яна ташвиши ортди, келини набираларини телефон орқали ҳам гаплаштирмай қўйди. Устига-устак бутун дунёни бесаранжом қилган пандемия касаллиги ҳам ортиқча бўлди. Ҳеч қаерга чиқолмайди. Чиққанда қаерга боради, набиралари уйда бўлса керак. Онлайн ўқишаётгандир, мактабда ўқишса ҳам, амаллаб бир бориб кўриб келарди. Дилнур унча қийналмаётгандир, уни онаси ўзининг жанжалларига роса аралаштириб, ёлғон гап ўргатиб, уни ҳам бебурд қилиб қўйди. 

Декабрь ойларида Рўзимат она шаҳрига қайтди. Уйларини таъмирлади. Янги йил арафасида фарзандларини кўришга борди. 

Эшикни қайнона очди.  Ҳовлига кирган Рўзимат каттакон куракда қор кураётган Шоҳмуродга кўзи тушди. 

– Дадажон...

Бола ўпкасини ололмай йиғларди.

– Энди ҳеч қаерга кетиб қолмайсизми, дадажон, – деб бўйнидан маҳкам қучоқлади Шоҳмурод. 

– Йўқ кетмайман, сизларни олиб кетгани келдим, – деди у.    

Қайнонанинг ингичка, кўкарган лаби қимтинди, лекин индамади.

Куёвнинг олдига тушиб, ичкарига кирди.

Хонтахтанинг бир чеккасида дарс тайёрлаб ўтирган хотини ранги оқарган кўйи  Рўзиматга қаради. Бир чеккада ўйинчоқ ўйнаб ўтирган Зарнигор югуриб келдию, онасига бир қараб, айвоннинг ўртасида тўхтаб қолди. Сукунатдан сўнг Рўзимат секин хотинига қаради.

– Болаларни кийинтир, уйимизга кетамиз, –  деди у. 

 – Йўл бўлсин, куёв?  Аввал шартимизни эшитинг. Уйни Зулайҳонинг номига ўтказиб берасиз, кейин булар сиз билан яшайди. Акс ҳолда...

– Акс ҳолда? Акс ҳолда қизингизга қийин бўлади. 

– Нега?

– Мен уйнинг ҳамма хонасига яширин камера ўрнатиб кетган эдим. Агар улардаги ёзувларни полицияга топширадиган бўлсам, қизингиз қолган умрини темир тўрнинг орқасида ўтказади. Сиз ўла-ўлгунча унга овқат ташийсиз. Шунинг учун гапни қисқа қилиб, тайёрланишсин, энди бундан буён менинг айтганим бўлади. Шу далилни ўзиёқ уни бир умрга оналик ҳуқуқидан айиради ва таълим-тарбия соҳасида бир кун ҳам ишлатмайди. Адвокатлар билан гаплашиб, маълумот тўплаб қўйдим.

Қайнона бу хабарни эшитиб, лаблари учиб, гап-сўзлари ўзгарди:

– Қўйинг, куёв, қизим ёшлик қилгандир, кўз очиб кўрганисиз, энди батамом ўзгаради, сизнинг чизган чизиғингиздан чиқмайди,  биздан ўтган бўлса узр, – деб, дастурхонга таклиф қилди.

– Дада, ойи сизлар ҳам эшитиб олинглар, энди онам уй юмушларидан озод этилади. Бутун уй ишларни ўзинг бажарасан, улгурсанг ишлайсан бўлмаса, уй бекаси бўлиб ўтирасан. Онам ҳам етмишга яқинлашди. Аслида сен билан мен қаритдик. Энди қолган умрини осуда, тинч ўтказсин, набиралар ардоғида бўлсин.

Рўзимат оиласини уйига олиб келгач, кичикроқ эҳсон қилди. Эл-юртга дастурхон ёзди. Ўзи кичикроқ устахона очиб, иш бошлади. Рўзимат Зулайҳони шахсий клиникада даволатди. 

Ҳозир аҳволи яхши, ишлаб юрибди. Уй ишларини улгурганча ўзи бажаради, қолганини бекор ўтиргунча, бекор ишлаган яхши деб Карима опа қолганини бажариб қўяди. Ҳаммадан ҳам набиралар хурсанд, суюкли бувижонисининг эртак ва топишмоқларини эшитиб, мириқиб дам олишади.