Кароматой Исаметова – анъанавий ширинликни асраб келаётган нишолдапаз

Наврўз баҳор нафасини олиб келадиган, табиат уйғониши ва янгиланиш айёми. Бу байрам нафақат урф-одатлар, балки ўзига хос таомлари билан ҳам ажралиб туради. Шу жумладан, Наврўз кўжа, кўк сомса, сумалак. Уларга ишлатиладиган масаллиқларни бошқа фаслларда топиш қийин. Аммо муқаддас Рамазон ойи қайси фаслга тўғри келишидан қатъиназар, нишолда, албатта тайёрланади. У нафақат мазаси, балки тайёрланиш жараёни билан ҳам алоҳида эътиборга лойиқдир.

Биз ушбу анъанавий ширинликнинг сир-асрорлари билан танишиш мақсадида Шимкент шаҳрида истиқомат қиладиган Кароматой Исаметованинг хонадонига ташриф буюрдик. Онахоннинг ота-боболари(қайинюрти)дан мерос бўлиб келаётган нишолда тайёрлаш удуми бугунги кунда ҳам давом этмоқда.

Авлоддан авлодга ўтиб келаётган ҳунар

Кароматой Мақсад қизи 1982 йили Маҳмудали ва Турсун опа Исаметовлар хонадонига кенжа келин бўлиб тушган.Шукурали Исаметов (марҳум) билан икки ўғил ва икки қизни муносиб тарбиялаб, вояга етказган. Бугунги кунда улар ўз ўрнини топишган. Онахонга бу касбни қайноғаси Турдиали ва турмуш ўртоғи Шукурали Исаметов ўргатган. Илгари нишолда билан бирга конфет, хўрозқанд ва пашмак ҳам тайёрлашган. Бугунги кунда эса фақат нишолда билан шуғулланишмоқда.

“1982 йили келин бўлиб тушдим, 1983 йилдан буён нишолда тайёрлаб келяпман. Ҳозир фарзандларим ва келинларим билан бирга тайёрлаймиз. Уни тайёрлаш осон эмас, чунки бу иш катта меҳнат талаб қилади. Шунинг учун ёрдамчилар керак бўлади”, дейди  онахон.

Нишолда – фасл  танламайдиган  ширинлик

Нишолдо фасл танламайди. У юқорида таъкидлаганимиздек, асосан Рамазон ойларида тайёрланади. Шунингдек, уни тўй-маросимларга ҳам буюртма қилишади. 

Тайёрлаш услублари

Қадимда нишолда тайёрлаш жуда оғир жараён бўлган. Ҳозир катта миксерларда тайёрлаш услуби ҳам мавжуд, аммо Кароматой ая ҳалигача бу ишни анъанавий усулда бажаради.

“Биз уни катта мис қозонда ва қўлда тайёрлаймиз. Чунки қўлбола маҳсулотнинг мазаси тамоман бошқача бўлади”, дейди у.

Нишолда тайёрлаш учун асосий масаллиқлар сифатида – етмак гиёҳининг илдизи, сув, шакар ва тухум оқи ишлатилади. Уларни аниқ миқдорда қўшиш ва тегишли муддатда кўпиртириш зарур. Бу жараён эътибор ва сабр талаб қилади.

Нишолданинг фойдали жиҳатлари

Нишолда нафақат мазали, балки, фойдали таомдир. Айниқса, Рамазон ойида саҳарликда чой билан истеъмол қилинса, узоқ вақт тўқ юриш мумкин ва кун давомида куч-қувват манбаи бўлади.

Нишолда таркибида етмак деган доривор ўсимликнинг илдизи бўлади, у овқат ҳазм қилиш тизимини яхшилайди, ичакларни тозалайди. Ошқозон-ичак ярасини ҳам даволаш хусусиятига эга. Бу ҳақда Ибн Синонинг китобларида ҳам баён қилинган.

Уни қанча муддат  сақлаш мумкин?

Уни музлатгичда ёки салқин жойда сақлаш керак. Агар тез-тез аралаштириб турилса, 5-6 ойгача сақлаш мумкин.

– Нишолда – нафақат ширинлик, балки юз йиллардан буён сақланиб келинаётган анъана.  – Мен бу ҳунарни фарзандларим ва келинларимга ўргатдим. Улар бу анъанани давом эттирадиган бўлишса, мен учун бу энг катта бахт, – дейди онахон.